Đại lộ Phạm Văn Đồng: Cây cầu nối Đông Tây, thay đổi diện mạo đô thị

Đại lộ Phạm Văn Đồng, huyết mạch giao thông quan trọng của Thành phố Hồ Chí Minh, đã chứng kiến sự thay đổi đáng kể của diện mạo đô thị trong suốt 10 năm qua. Bài viết này sẽ đi sâu vào hành trình hình thành, những khó khăn và thành tựu của đại lộ, cũng như tác động to lớn của nó đối với cuộc sống của người dân.

Đại lộ Phạm Văn Đồng: Cây cầu nối Đông Tây, thay đổi diện mạo đô thị

Đi bộ dọc vỉa hè rộng rãi của Đại lộ Phạm Văn Đồng, ông Lê Quyền, 67 tuổi, chia sẻ niềm tự hào khi nhìn về cung đường 12 làn xe ấn tượng trước mặt. Ký ức về một thời nơi đây chỉ là những con đường chật hẹp đã lùi xa trong ký ức của những người dân như ông, những người đã chứng kiến sự chuyển mình của khu vực trong suốt những năm qua.

Đại lộ Phạm Văn Đồng: Cây cầu nối Đông Tây, thay đổi diện mạo đô thị

Trước năm 1975, nơi đại lộ Phạm Văn Đồng tọa lạc ngày nay là những khu đất trống được người dân địa phương trồng cây đưng, lát. Đến mùa, họ thu hoạch và đan thành túi để đựng muối, gạo. Trong những năm sau đó, sự phát triển đô thị nhanh chóng khiến dân cư đổ về khu vực này ngày càng đông, kéo theo sự gia tăng nhu cầu giao thông.

Những con đường xung quanh như Nguyễn Oanh, Phan Văn Trị, Nguyễn Thái Sơn, vốn đã thông thoáng, nay trở nên quá tải. Tình trạng kẹt xe diễn ra thường xuyên, gây khó khăn cho việc đi lại của người dân. "Từ nhà đến sân bay hoặc quận 12 chỉ cách 3-5 km, nhưng tôi phải mất hàng giờ đồng hồ vì phải vòng qua các con đường chật hẹp, ùn tắc," ông Quyền kể lại.

Đại lộ Phạm Văn Đồng: Cây cầu nối Đông Tây, thay đổi diện mạo đô thị

Sự ra đời của Đại lộ Phạm Văn Đồng đã mở ra một hướng đi mới, kết nối trực tiếp sân bay Tân Sơn Nhất với khu Đông thành phố. Người dân được hưởng lợi từ con đường thuận tiện, tình trạng kẹt xe được giải quyết hiệu quả. Diện mạo đô thị xung quanh đại lộ cũng thay đổi đáng kể, nhờ vào sự phát triển của các công trình thương mại, dịch vụ và nhà ở.

Cách đó hơn 7 km, bà Phạm Thị Mỹ, 71 tuổi, cũng chia sẻ về những thay đổi tích cực mà Đại lộ Phạm Văn Đồng mang lại cho cuộc sống của bà. Đầu thập niên 90, gia đình bà đã mua một lô đất hơn 100 m2 tại phường Linh Tây, quận Thủ Đức (nay thuộc TP Thủ Đức) để xây nhà. Con hẻm qua khu dân cư của bà khi đó chỉ rộng 2-3 m, thường xuyên ngập úng và kẹt xe.

Đại lộ Phạm Văn Đồng: Cây cầu nối Đông Tây, thay đổi diện mạo đô thị

"Ám ảnh nhất là mỗi ngày đi làm từ nhà sang Gò Vấp. Cầu Bình Lợi mới khi đó chưa có, người dân hai bên phải qua cầu sắt cũ rộng hơn một mét, nguy hiểm và ùn tắc triền miên," bà Mỹ kể. Năm 2005, khi chính quyền thông báo kế hoạch thu hồi 2/3 diện tích nhà của bà để xây dựng Đại lộ Phạm Văn Đồng, dù có chút lăn tăn về mức giá đền bù, bà vẫn đồng ý, hy vọng con đường mới sẽ cải thiện cuộc sống của gia đình.

"Nhận bồi thường hơn một tỷ đồng, tôi xây căn nhà hai lầu và mở tiệm tạp hóa buôn bán. Cuộc sống của 4 thành viên trong gia đình cũng từ đó ổn định hơn sau khi đường xây dựng xong," bà Mỹ nói.

Đại lộ Phạm Văn Đồng: Cây cầu nối Đông Tây, thay đổi diện mạo đô thị

Đại lộ Phạm Văn Đồng đi qua các quận Tân Bình, Gò Vấp, Bình Thạnh và TP Thủ Đức, trước đây thuộc dự án Tân Sơn Nhất - Bình Lợi - Vành đai ngoài. Dự án được Thủ tướng chấp thuận đầu tư từ năm 1997, với sự tham gia của tập đoàn GS E&C (Engineering Contruction - Hàn Quốc) theo hình thức BT (xây dựng - chuyển giao).

Với tổng chiều dài gần 14 km, dự án bắt đầu từ nút giao đường Trường Sơn và kết thúc tại ngã tư Linh Xuân trên quốc lộ 1, liên kết 4 địa bàn Tân Bình, Gò Vấp, Bình Thạnh và TP Thủ Đức. Trong đó, đoạn từ Linh Xuân tới vòng xoay Nguyễn Thái Sơn, quận Gò Vấp dài hơn 12 km rộng 30-65 m, 6-12 làn xe. Phần còn lại dài hơn 1,5 km vượt công viên Gia Định nối đến cổng sân bay chia làm hai nhánh đường Hồng Hà và Bạch Đằng, mỗi tuyến rộng 20 m cho ba làn xe.

Toàn dự án có 13 nút giao, 6 cầu đi bộ và ba cầu lớn vượt sông rạch, gồm: Bình Lợi, rạch Lăng, Gò Dưa. Trong đó, Bình Lợi là cây cầu lớn nhất bắc qua sông Sài Gòn với chiều dài hơn một km, 6 làn xe mỗi chiều. Đây cũng là hạng mục đặc biệt của toàn bộ dự án khi được thiết kế vòm Nielsen cao 35 m, rộng 28 m, dài 150 m, tổng trọng lượng 3.000 tấn. Kết cấu trên có yêu cầu cao về kỹ thuật và công nghệ thi công, lần đầu triển khai đối với công trình cầu tại Việt Nam vào thời điểm đó.

Để xây dựng cây cầu này, 5 nhà thầu cùng tham gia với khoảng 6.000 nhân công, 10.000 trang thiết bị, vật tư và sử dụng 13.000 tấn thép.

Kế hoạch ban đầu, tuyến Tân Sơn Nhất - Bình Lợi - Vành đai ngoài dự tính hoàn thành năm 2012 nhưng gặp nhiều trở ngại do vướng mặt bằng. Để thực hiện dự án, TP HCM phải di dời, giải tỏa gần 4.000 hộ dân, tổ chức cùng 42 công trình điện, nước, đường sắt... với tổng diện tích hơn 62 ha. Sau nhiều vướng mắc, tháng 9/2013 dự án đưa vào khai thác đoạn đầu tiên dài gần 5 km từ vòng xoay Nguyễn Thái Sơn tới nút giao Bình Triệu, bao gồm cả cầu Bình Lợi.

Hai năm sau, đoạn từ Bình Triệu tới nút giao Linh Xuân ở cuối tuyến tiếp tục hoàn thành, giúp nối thông đoạn dài hơn 12 km từ vòng xoay Nguyễn Thái Sơn tới quốc lộ 1. Trục đường này cũng được TP HCM đặt tên Phạm Văn Đồng để tỏ lòng biết ơn và ghi nhận công lao to lớn của cố Thủ tướng. Riêng phần còn lại của dự án là hai nhánh Hồng Hà và Bạch Đằng, năm 2016 mới thông xe, liên kết sân bay Tân Sơn Nhất về cửa ngõ phía Đông.

Ngoài tạo trục đường mới, đại lộ cũng áp dụng các giải pháp kỹ thuật tiên tiến trong việc xử lý nền đất yếu, sụt lún khu vực gần sông Sài Gòn. Dọc tuyến cũng được thi công hệ thống hào kỹ thuật để ngầm hóa các công trình điện, nước, viễn thông... giúp tăng mỹ quan đô thị. Hiện, đại lộ Phạm Văn Đồng được xem là tuyến đường đẹp nhất nội đô TP HCM.

Phó giám đốc Sở Giao thông Vận tải TP HCM Phan Công Bằng cho biết việc triển khai đường Phạm Văn Đồng nằm trong chiến lược dài hạn của thành phố để tăng kết nối giao thông khu vực Tân Sơn Nhất về cửa ngõ phía Đông Bắc và hệ thống Vành đai 2, 3. Đây cũng là trục đường hướng tâm quan trọng liên kết các tuyến quốc lộ 13, 1, 1K, nối về khu vực Đông Nam Bộ.

Theo ông Bằng, đường Phạm Văn Đồng là dự án đầu tiên ở TP HCM và cả nước do doanh nghiệp nước ngoài triển khai theo hình thức BT. Sau đường Phạm Văn Đồng, nhiều dự án giao thông trọng điểm ở TP HCM cũng được triển khai theo hình thức trên giúp giảm kẹt xe, thúc đẩy phát triển kinh tế và chỉnh trang đô thị, như: cầu Sài Gòn 2, Ba Son (Thủ Thiêm 2), 4 tuyến đường ở Khu đô thị mới Thủ Thiêm...