Đầu tư tàu đường sắt tốc độ cao 350km/h: Hiệu quả hơn, nhưng không dễ nâng cấp

Bộ GTVT cho biết đầu tư tàu đường sắt tốc độ cao 350km/h có chi phí cao hơn 250km/h, nhưng nâng cấp lên không hiệu quả. Dự án sẽ hoàn thành cơ bản vào năm 2035, sớm hơn mục tiêu 2045 trước đây.

Đầu tư tàu đường sắt tốc độ cao 350km/h: Hiệu quả hơn, nhưng không dễ nâng cấp

Bộ GTVT đã hoàn thiện hồ sơ dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam sau nhiều năm nghiên cứu. Năm 2010, dự án đã được trình Quốc hội nhưng chưa được thông qua do quy mô nền kinh tế thấp và nợ công cao.

Bộ GTVT đưa ra các lý do ủng hộ lựa chọn tốc độ 350km/h:

* Kết nối vùng kinh tế, phân bổ đô thị dân cư và tạo ra không gian phát triển cho các tỉnh.

* Tạo ra thị trường xây dựng trị giá 33,5 tỷ USD và thúc đẩy công nghiệp đường sắt cùng các ngành hỗ trợ.

* Thu hút khách đi tàu cao hơn so với tốc độ 250km/h: 12,5% trên chặng Hà Nội – TP.HCM, 26,5% trên chặng Hà Nội - Đà Nẵng và 23,8% trên chặng Hà Nội – Nha Trang.

Tổng mức đầu tư cho dự án tốc độ 350km/h cao hơn 8-9% so với tốc độ 250km/h. Tuy nhiên, Bộ GTVT khẳng định nâng cấp dự án 250km/h lên 350km/h sẽ rất khó khăn và không hiệu quả.

Đường sắt tốc độ cao chủ yếu chở khách, trong khi vận tải hàng hóa được thực hiện trên đường sắt hiện hữu hoặc các phương tiện khác phù hợp như đường biển và đường thủy.

Bộ GTVT đề xuất đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam với tốc độ thiết kế 350km/h, đường đôi khổ 1.435m, điện khí hóa. Tổng mức đầu tư ước tính khoảng 67,34 tỷ USD. Dự án được chia thành 2 giai đoạn:

* Giai đoạn 1 (2027-2030): Đoạn Hà Nội – Vinh và Nha Trang – TP.HCM.

* Giai đoạn 2 (2028-2035): Đoạn Vinh – Nha Trang.

Vốn đầu tư sẽ được lấy từ ngân sách Nhà nước, gồm vốn trung ương và góp của địa phương, cùng vốn vay chi phí thấp và ít ràng buộc. Doanh nghiệp sẽ được kêu gọi đầu tư vào các lĩnh vực dịch vụ và thương mại tại các ga.

Dự án dự kiến hoàn thành cơ bản vào năm 2035, sớm hơn mục tiêu 2045 trước đây. Bộ GTVT sẽ trình Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư vào cuối năm 2023.

Đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam được kỳ vọng sẽ tạo ra lợi ích kinh tế lớn, tương tự như tuyến Bắc Kinh - Thượng Hải của Trung Quốc, nơi GRDP các địa phương dọc tuyến đã tăng gấp đôi sau 10 năm.

Doanh thu cho dự án chủ yếu đến từ vận tải và khai thác thương mại. Các nước trên thế giới cũng áp dụng mô hình tương tự để đảm bảo thu hồi vốn đầu tư.

Bộ GTVT cho rằng Việt Nam có thể tự chủ hoàn toàn về các công nghệ đường sắt tốc độ cao, bao gồm: công nghiệp xây dựng, nội địa hóa chế tạo, hệ thống cấp điện động lực, thông tin tín hiệu, vận hành, duy tu, bảo trì và sản xuất một số linh kiện thay thế.