Dự án chống ngập khổng lồ 10.000 tỷ đồng ở TP HCM: Hơn 90% khối lượng nhưng vẫn "đắp chiếu" suốt nhiều năm

Dự án chống ngập do triều gần 10.000 tỷ đồng tại TP HCM, dù đã đạt hơn 90% khối lượng nhưng vẫn bị "đắp chiếu" nhiều năm, đối mặt với nguy cơ đội vốn hàng nghìn tỷ đồng. Sự chậm trễ này gây lãng phí nguồn lực đầu tư và làm trầm trọng thêm tình trạng ngập úng trong thành phố.

Dự án chống ngập khổng lồ 10.000 tỷ đồng ở TP HCM: Hơn 90% khối lượng nhưng vẫn "đắp chiếu" suốt nhiều năm

Dự án chống ngập do triều tại TP HCM, với tổng mức đầu tư gần 10.000 tỷ đồng, được triển khai theo hình thức BT (xây dựng - chuyển giao) từ năm 2016. Công trình bao gồm hệ thống 6 cống kiểm soát triều cùng tuyến đê bao ven sông Sài Gòn dài 6 km. Mục tiêu của dự án là kiểm soát ngập do triều, ứng phó biến đổi khí hậu cho khu vực bờ hữu sông Sài Gòn và trung tâm thành phố.

Tuy nhiên, sau sáu năm khởi công, dự án vẫn dang dở, trong khi tình trạng ngập úng do triều tại TP HCM ngày càng gia tăng. Đến tháng 11/2022, các hạng mục chính của dự án gồm cống Bến Nghé, Tân Thuận, Phú Xuân, Mương Chuối, Cây Khô và Phú Định đã đạt khối lượng hoàn thành từ 86-97%. Tuy nhiên, công trình vẫn phải tạm ngưng thi công do vướng mắc pháp lý và thiếu vốn.

Dự án chống ngập khổng lồ 10.000 tỷ đồng ở TP HCM: Hơn 90% khối lượng nhưng vẫn "đắp chiếu" suốt nhiều năm

Sự chậm trễ của dự án chống ngập do nhiều nguyên nhân. Theo cơ quan chức năng, ngay từ đầu dự án đã có một số thiếu sót về thủ tục pháp lý. Mặc dù thuộc nhóm A cần được Thủ tướng phê duyệt chủ trương đầu tư, nhưng dự án đã triển khai khi mới chỉ được Thường trực Chính phủ chấp thuận.

Ngoài ra, tỷ lệ thanh toán bằng quỹ đất và tiền mà UBND TP HCM ký hợp đồng với nhà đầu tư cũng chưa phù hợp. Điều này dẫn đến việc nhà đầu tư chưa có đủ vốn để trả nợ vay và tiếp tục thi công, mặc dù dự án đã hoàn thành hơn 90% khối lượng.

Dự án chống ngập khổng lồ 10.000 tỷ đồng ở TP HCM: Hơn 90% khối lượng nhưng vẫn "đắp chiếu" suốt nhiều năm

Dự án cũng trải qua ba lần tạm ngưng thi công, với tổng thời gian lên đến 66 tháng. Điều này làm phát sinh các khoản chi phí lớn, trong đó riêng lãi vay mỗi ngày đã lên đến hơn 1,7 tỷ đồng. Nhà đầu tư cho rằng những phát sinh này cần được ghi nhận vào dự án bằng cách điều chỉnh tổng mức đầu tư, làm tăng tổng mức đầu tư của dự án lên hơn 14.000 tỷ đồng.

Hiện tại, vướng mắc pháp lý là một trong những rào cản lớn nhất đối với dự án. Do dự án kéo dài, phát sinh chi phí, khiến tổng mức đầu tư vượt quá 10.000 tỷ đồng, đã trở thành dự án quan trọng quốc gia. Tuy nhiên, quy định hiện hành chưa rõ ràng về thẩm quyền và trình tự thực hiện đối với dự án này.

Bên cạnh đó, dự án cũng thiếu vốn để hoàn thành. Ngân hàng BIDV, đơn vị trung gian tiếp nhận nguồn vốn tái cấp vốn từ Ngân hàng Nhà nước, không đủ cơ sở ký phụ lục hợp đồng tín dụng với nhà đầu tư để gia hạn giải ngân. Mặt khác, Ngân hàng Nhà nước đã thu nợ tái cấp vốn đối với BIDV, nên dù có được gia hạn thì nhà băng vẫn không thể tiếp tục giải ngân do dự án chưa được thanh toán.

Để tháo gỡ những khó khăn, chính quyền TP HCM đã đề xuất một số giải pháp. Một giải pháp là điều chỉnh tổng thể dự án, bao gồm điều chỉnh tổng mức đầu tư và thời gian thực hiện. Tuy nhiên, phương án này đòi hỏi nhiều thời gian. Do đó, thành phố cũng kiến nghị được điều chỉnh các điều khoản thanh toán trong hợp đồng song song với việc điều chỉnh tổng thể dự án.

Ngoài ra, thành phố còn đề xuất ủy thác ngân sách cho Quỹ đầu tư phát triển thành phố để đơn vị này cho nhà đầu tư vay và hoàn thành các hạng mục còn lại. Tuy nhiên, phương án này đã bị Bộ Tài chính đánh giá chưa phù hợp.

Theo các chuyên gia, việc điều chỉnh dự án là giải pháp tối ưu trong điều kiện hiện nay. Điều này sẽ đảm bảo chặt chẽ pháp lý và không gặp vướng mắc sau này. Tuy nhiên, quan trọng nhất vẫn là hiệu quả thực chất của dự án có mang lại giá trị hay không.

Song song với việc điều chỉnh dự án, cơ quan có thẩm quyền cũng có thể cân nhắc chuyển vai trò chủ đầu tư về Ban quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 9 (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn). Đây là cơ quan chuyên ngành quản lý và sử dụng vốn nhà nước để đầu tư, xây dựng công trình thủy lợi, nên có đủ chuyên môn triển khai và thẩm định kỹ thuật công trình.

Dự án chống ngập do triều tại TP HCM là một dự án trọng điểm, có ý nghĩa quan trọng trong việc giải quyết tình trạng ngập úng tại thành phố. Việc tháo gỡ các vướng mắc và tiếp tục hoàn thành dự án sẽ góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống người dân, giảm thiểu các thiệt hại do ngập úng gây ra.