Khu biệt thự "vàng" của "vua nhà đất" Sài Gòn xưa: Hiện trạng hoang tàn và tương lai bất định

Tọa lạc trên khu đất "vàng" tại Quận 10, cụm biệt thự của gia tộc Chú Hỏa, người được mệnh danh là "vua nhà đất" Sài Gòn xưa, đã trở thành một di tích lịch sử bị bỏ hoang nhiều năm. Hiện tại, các biệt thự này đang xuống cấp nghiêm trọng, gây nên nhiều nỗi lo lắng cho người dân và các chuyên gia về tương lai của chúng.

Khu biệt thự "vàng" của "vua nhà đất" Sài Gòn xưa: Hiện trạng hoang tàn và tương lai bất định

Những biệt thự nằm trên khu đất rộng hơn 37.000 m2 tại số 1 Lý Thái Tổ, Quận 10, TP.HCM, từng là tài sản của gia đình Chú Hỏa, một trong "tứ đại gia" nổi tiếng của Sài Gòn cuối thế kỷ 19. Trong thời kỳ cực thịnh, hầu như con phố nào ở Sài Gòn - Gia Định - Chợ Lớn, gia đình Chú Hỏa đều có tòa nhà, căn hộ cho thuê với con số lên đến hơn 20.000 bất động sản. Gia tộc Hui Bon Hoa cũng đóng góp nhiều công trình phúc lợi cho cộng đồng như khách sạn Majestic, Bệnh viện đa khoa Sài Gòn, Bệnh viện Phụ sản Từ Dũ, Trường THCS Minh Đức, Phụng Sơn tự...

Khoảng năm 1950, hậu duệ Chú Hỏa tiếp tục xây dựng một khu biệt thự gồm 8 căn riêng biệt tại đại lộ Hui Bon Hoa (nay là đường Lý Thái Tổ). Khu biệt thự này được sử dụng làm nơi nghỉ ngơi cho các thành viên trong gia đình. Theo tiếng Hán, số 8 là "bát" phát âm gần giống "phát", hàm ý sự phát triển, thịnh vượng và giàu có.

Khu biệt thự "vàng" của "vua nhà đất" Sài Gòn xưa: Hiện trạng hoang tàn và tương lai bất định

8 biệt thự được xây dựng theo kiến trúc Pháp, có hướng cách tân theo kiến trúc mái bằng, mặt tiền đá rửa. Khi xây dựng, các kiến trúc sư người Pháp đã có những biến tấu phù hợp với khí hậu nhiệt đới như mỗi biệt thự đều có mái đón, ban công, sân thượng, hiên, vườn cảnh... Đây là một ví dụ tiêu biểu cho giai đoạn phát triển kiến trúc của Sài Gòn giai đoạn trước năm 1975.

Năm 1954, 8 biệt thự được dùng làm nơi ở của Ủy ban quốc tế kiểm soát đình chiến. Đến năm 1975, toàn bộ khu đất được Bộ Ngoại giao tiếp quản và trở thành Nhà khách Chính phủ, phục vụ việc đón tiếp và làm việc của các đoàn khách cấp cao. Năm 1996, cụm biệt thự này được đưa vào danh sách 108 cảnh quan kiến trúc cần được nghiên cứu bảo tồn của TP.HCM.

Khu biệt thự "vàng" của "vua nhà đất" Sài Gòn xưa: Hiện trạng hoang tàn và tương lai bất định

Tuy nhiên, do quá trình bỏ hoang lâu ngày, các biệt thự hiện đã xuống cấp nghiêm trọng. Năm 2011, Bộ Tài chính đồng ý đem tài sản này ra đấu giá nhưng không thực hiện được và khu đất bị bỏ hoang từ năm 2017. Cử tri quận 10 nhiều lần kiến nghị xử lý khu đất "vàng" bằng cách bán đấu giá hoặc xây trung tâm thương mại, căn hộ cao cấp.

Hiện tại, chính quyền TP.HCM và Bộ Ngoại giao đã thống nhất chuyển giao cụm biệt thự cho thành phố quản lý. Sở Tài chính thành phố cho biết sẽ lập kế hoạch chi tiết cho triển khai dự án sau khi hoàn tất thủ tục chuyển giao.

Khu biệt thự "vàng" của "vua nhà đất" Sài Gòn xưa: Hiện trạng hoang tàn và tương lai bất định

Theo KTS Khương Văn Mười, việc chuyển đổi công năng 3,7 ha đất cần tính đến nhiều yếu tố. Quận 10 thiếu cây xanh công cộng, trong khi khu đất này có vị trí đắc địa. Nguyên tắc chuyển đổi phải mang lại lợi ích lớn nhất cho người dân và bù đắp những thiếu hụt của địa phương.

Các chuyên gia cho rằng, có thể dành một phần đất để làm cây xanh và không gian giao thông, phần còn lại tùy vào quy hoạch của thành phố, nhu cầu của quận 10 để có phương án phù hợp. Việc bảo tồn và phát huy giá trị của cụm biệt thự này cần được cân nhắc kỹ lưỡng, đảm bảo tính hiệu quả và lợi ích lâu dài cho TP.HCM.

Khu biệt thự "vàng" của "vua nhà đất" Sài Gòn xưa: Hiện trạng hoang tàn và tương lai bất định