Mộ cổ ở Quảng Nam gây xôn xao giả thuyết về phần mộ Hồ Xuân Hương

Hai ngôi mộ cổ ở thành phố Tam Kỳ, Quảng Nam thu hút sự chú ý của dư luận khi có liên quan đến giả thuyết về phần mộ nữ sĩ Hồ Xuân Hương. Tuy nhiên, hiện vật bị mất trong vụ đào trộm năm 2012 vẫn còn là ẩn số bỏ ngỏ.

Trên khu dân cư thuộc khối phố 8, phường An Sơn, thành phố Tam Kỳ, Quảng Nam có hai ngôi mộ cổ phủ rêu phong, xung quanh là dương xỉ và cỏ dại mọc um tùm. Ông Nguyễn Thu, một người dân gần đó, đã gắn bó với hai ngôi mộ này từ khi còn nhỏ. Dù không biết chính xác mộ của ai, nhưng ông Thu và bà con chòm xóm vẫn thường xuyên ra dọn dẹp, tu dưỡng phước đức.

Theo lời kể của bà con xung quanh, hai ngôi mộ này có liên quan đến vụ đào trộm vào năm 2012. Một nhóm người đến xới tung ngôi mộ, mang theo một hũ được đào từ dưới mộ, bỏ lại hiện trường ngổn ngang. Sự việc khiến người dân địa phương hết sức phẫn nộ, nhưng những thông tin về hiện vật bị mất vẫn là câu hỏi bỏ ngỏ.

Mộ cổ ở Quảng Nam gây xôn xao giả thuyết về phần mộ Hồ Xuân Hương

Năm 2020, bà Nghiêm Thị Hằng, hội viên Hội Nhà báo Việt Nam, Hội Nhà văn Việt Nam, Hội Luật gia Việt Nam, đã đề xuất xin khai quật hai ngôi mộ cổ để phục vụ khảo cổ, có liên quan đến các giả thuyết về phần mộ nữ sĩ Hồ Xuân Hương. Bà Hằng cho biết, trong quá trình nghiên cứu về thân thế nữ sĩ, bà phát hiện ông Trần Phúc Hiển, người chồng thứ hai của Hồ Xuân Hương, quê ở làng Tam Kỳ cổ.

Bà Hằng cùng nhóm nghiên cứu đã nhiều lần đến Tam Kỳ để tìm hiểu ngôi mộ cổ Giày Thày Lánh ở làng Hương Trà Tây, phường Hòa Hương. Kết nối thông tin với hai ngôi mộ vô thừa nhận ở khu phố 8, phường An Sơn, thành phố Tam Kỳ có minh bia năm 1857 của cụ Phan Thị Chi và ngôi mộ minh bia năm 1850 có tên Huỳnh Hoàn Nhân với nhà thờ cụ Nguyễn Đức Thêm ở xã Tam Tiến, huyện Núi Thành.

Năm 2021, cuốn sách "Giải mã bí ẩn nữ sĩ Hồ Xuân Hương" của bà Hằng được xuất bản, góp phần làm rõ thân thế, năm sinh, năm mất của nữ sĩ Hồ Xuân Hương, đặc biệt là quan hệ hôn nhân với người chồng thứ hai, ông Trần Phúc Hiển. Đầu năm 2023, đoàn tiếp tục thực địa khảo sát và đề nghị khai quật khu mộ cổ phục vụ nghiên cứu khoa học.

Bà Hằng khẳng định rằng hai ngôi mộ này là mộ cải cát, không phải mộ dài chôn một lần theo phong tục của các ngôi mộ cổ ở Tam Kỳ, Quảng Nam. Điều này có căn cứ là do năm 2012, ngôi mộ đã bị đào trộm lấy cổ vật, phần xương cốt trong tiểu quách đã bị vứt lên bờ, sau đó chính quyền địa phương chôn lại.

Bà Hằng cũng cho biết thêm, nhóm nghiên cứu đã có những thông tin về cổ vật bị lấy đi khi đào trộm mộ và đề nghị tiếp tục lật lại vụ án liên quan đến những người đào mộ để truy tìm cổ vật đã bị lấy đi. Việc khai quật phục vụ khảo cổ nhằm tôn vinh và gìn giữ mộ cổ tại địa phương, không phục vụ cho cá nhân nào. Nếu qua khảo cổ, kết quả xác định đây là phần mộ của nữ sĩ Hồ Xuân Hương, thì vinh dự cho tỉnh Quảng Nam có một ngôi mộ cổ không chỉ có giá trị về kiến trúc mà còn có giá trị về lịch sử. Đây là mộ của nữ Danh nhân thế giới duy nhất ở Việt Nam, cần được bảo tồn, tôn tạo như các ngôi mộ danh nhân thế giới ở Việt Nam khác.