Mưa lớn tiếp tục hoành hành, Hà Giang vẫn là "điểm nóng" về sạt lở, lũ quét

Hệ thống quan trắc tự động hiện đại vẫn chưa thể dự báo chính xác thời gian cụ thể xảy ra sạt lở, lũ quét ở một địa điểm cụ thể. Hà Giang tiếp tục là tâm điểm mưa lớn và sạt lở đất do vị trí địa lý và đặc điểm địa chất.

Áp thấp nhiệt đới đang suy yếu thành vùng áp thấp, nhưng hoàn lưu của áp thấp nhiệt đới kết hợp với đới gió đông nam vẫn tiếp tục gây mưa lớn cho các tỉnh Bắc Trung Bộ, đồng thời mưa lớn mở rộng ra các tỉnh ven biển và đồng bằng Bắc Bộ, tập trung nhiều tại Quảng Ninh, Hải Phòng, Nam Định và Thái Bình. Dự báo từ nay đến chiều 17/7, khu vực đồng bằng và ven biển Bắc Bộ, Hòa Bình, khu vực Thanh Hóa đến Quảng Trị có mưa vừa, mưa to và dông, cục bộ có nơi mưa rất to với lượng mưa phổ biến từ 60-120mm, cục bộ có nơi trên 200mm.

Hà Giang là điểm nóng về mưa lớn và sạt lở đất thời gian qua. Theo ông Nguyễn Văn Hưởng, Trưởng phòng Dự báo Thời tiết của Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, trong tháng 5-6, khu vực vùng núi Bắc Bộ chịu hội tụ của hình thái gió đông nam từ khối không khí biển lấn vào và gió tây nam khu vực Thượng Lào di chuyển sang, dẫn đến các đợt mưa lớn liên tục xuất hiện tại khu vực này.

Mưa lớn tiếp tục hoành hành, Hà Giang vẫn là "điểm nóng" về sạt lở, lũ quét

Hà Giang có địa hình tương đối đặc biệt, là điểm hội tụ gió nên lượng mưa trung bình năm rất cao, là một trong 3 tâm mưa lớn nhất cả nước. Kết quả quan trắc nhiều năm qua cho thấy, lượng mưa trung bình năm ở Hà Giang từ 3.000-5.000mm, trong đó nơi mưa nhiều nhất là huyện Bắc Quang.

Ngoài lượng mưa lớn, địa chất phức tạp cũng là một yếu tố khiến Hà Giang trở thành điểm nóng về sạt lở đất. Hà Giang có địa hình chia cắt mạnh, địa chất không đồng nhất, đất đá bị phong hóa mạnh có thành phần vật liệu hỗn độn giàu sét, sạn, tính chất cơ lý bở rời gắn kết yếu. Khi mưa lớn kéo dài, đất đá cơ lý yếu bị ngậm nước quá nhiều dẫn đến trương nở bão hòa nước làm tăng thể tích và trọng lượng, đồng thời giảm lực ma sát gây trượt lở mạnh.

Mưa lớn kéo dài trong nhiều ngày tại Hà Giang đã khiến đất đá ở nhiều khu vực đạt trạng thái bão hoà hoặc gần bão hoà, chỉ cần một kích hoạt nhỏ cũng có thể gây ra sạt lở đất nghiêm trọng. Các địa phương và người dân cần hết sức lưu ý và cảnh giác.

Mặc dù đã có nhiều tiến bộ trong hệ thống quan trắc tự động, nhưng việc dự báo chính xác thời gian cụ thể xảy ra sạt lở đất, lũ quét vẫn gặp nhiều khó khăn. Ông Mai Văn Khiêm, Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết, hiện nay chưa thể dự báo chính xác thời điểm và địa điểm cụ thể xảy ra sạt lở, lũ quét.

Các chuyên gia đang xúc tiến xây dựng "Bản đồ sạt lở" cho 37 tỉnh trung du và miền núi, trong đó có Hà Giang. Đây là cơ sở quan trọng để chính quyền quyết định tổ chức di dân, cũng như cấp phép cho các công trình xây dựng bảo đảm an toàn.

Tổng cục Khí tượng Thủy văn Quốc gia đã đưa vào vận hành hệ thống cảnh báo mưa dông trực tuyến và hệ thống cảnh báo trực tuyến lũ quét sạt lở đất. Hai hệ thống này cung cấp thông tin về mưa lớn, dông sét, nguy cơ lũ quét, sạt lở đất theo thời gian thực tại các địa phương trên cả nước.

Sạt lở đất thường xảy ra ở khu vực vùng núi sau thời gian mưa lớn kéo dài. Đây là loại hình thiên tai nguy hiểm nên người điều khiển phương tiện phải nâng cao kỹ năng xử lý tình huống và thường xuyên nghe dự báo thời tiết để hạn chế rủi ro.

Để giảm thiểu thiệt hại do lũ quét, sạt lở đất và mưa lớn, người dân cần nắm rõ thông tin cảnh báo, chủ động theo dõi diễn biến mưa lũ, di chuyển đến nơi an toàn khi có cảnh báo nguy cơ cao. Chính quyền địa phương cần chỉ đạo chặt chẽ công tác di dời dân cư ở các khu vực nguy hiểm, đồng thời triển khai các biện pháp gia cố, sửa chữa công trình hạ tầng.