Ngôi Mộ Cổ Vị Quan Binh Bộ Kiểm Duyệt: Di Tích Lịch Sử Vừa Được Xếp Hạng

Giữa lòng TP.HCM hoa lệ, ngôi mộ cổ của vị quan Binh Bộ Kiểm Duyệt thời vua Tự Đức vừa được xếp hạng di tích cấp thành phố, mang giá trị lịch sử quý báu giúp tái hiện một phần quá khứ hào hùng.

Ngôi Mộ Cổ Vị Quan Binh Bộ Kiểm Duyệt: Di Tích Lịch Sử Vừa Được Xếp Hạng

Tọa lạc trên diện tích gần 50 m2, ẩn mình trong con hẻm sâu trên đường Trần Văn Đang, phường 11, quận 3, ngôi mộ cổ của vị quan Binh Bộ Kiểm Duyệt Ty, Thừa vụ lang họ Trần sừng sững hiên ngang như một nhân chứng lịch sử. Công trình kiến trúc độc đáo này có hình ngưu miên - trâu nằm ngủ, với hình sóng lưng dài 2,6 m, bề ngang 1,3 m, bo tròn ở cuối nấm mộ.

Được xây bằng đá ong kết hợp với hợp chất kết dính, ngôi mộ đã trải qua gần 170 năm nhưng vẫn nguyên hiện trạng, chỉ xuất hiện một số vết nứt theo thời gian. Trước mộ có hương án và bia khắc chữ Hán, ghi lại tên tuổi, chức tước và thời gian xây dựng công trình.

Ngôi Mộ Cổ Vị Quan Binh Bộ Kiểm Duyệt: Di Tích Lịch Sử Vừa Được Xếp Hạng

Trên bia mộ có khắc 36 chữ Hán, tạm dịch là mộ ông họ Trần thuỵ (hiệu) Đôn Nhã, Thừa vụ lang của Ty Kiểm Duyệt thuộc Binh Bộ Hoàng triều. Theo Địa bạ triều Nguyễn, khu vực này khi xưa thuộc tổng Dương Hòa Thượng, huyện Bình Dương, phủ Tân Bình, tỉnh Gia Định, nơi được người xưa ưa chuộng để an nghỉ vì khí hậu ôn hòa và địa thế cao.

Dựa trên chức danh Thừa vụ lang thuộc Ty Kiểm Duyệt của Binh Bộ, có thể xác định đây là nơi an táng của vị quan có nhiệm vụ quản lý quân đội, khí tài và thu thuế. Với chức vụ Chánh lục phẩm, ông cai trị một vùng đất rộng lớn, được người dân địa phương cung phụng và phục dịch, đi lại có đoàn tùy tùng lên đến 40 người.

Ngôi Mộ Cổ Vị Quan Binh Bộ Kiểm Duyệt: Di Tích Lịch Sử Vừa Được Xếp Hạng

Khu mộ được xây theo hình thức song táng với hai nấm mộ đặt song song, tương tự như mộ ông Thủ Đức - người lập chợ và khai sinh vùng đất phía Đông Sài Gòn, và mộ ông bà Trịnh Hoài Đức - công thần triều Nguyễn. Tuy nhiên, khác biệt so với phong tục tả nam - hữu nữ, ngôi mộ của vị quan Binh Bộ lại có mộ ông ở bên phải, còn mộ vợ bên trái.

Với giá trị lịch sử và kiến trúc độc đáo, ngôi mộ cổ của vị quan Binh Bộ Kiểm Duyệt Ty đã được Trung tâm Bảo tồn Di tích TP.HCM xếp hạng di tích cấp thành phố. Đây là một trong 190 di tích được xếp hạng trên địa bàn TP.HCM, giúp bảo tồn và ngăn chặn tình trạng xâm hại, đồng thời tạo điều kiện tiếp cận nguồn lực phục vụ công tác nghiên cứu về kiến trúc và lịch sử.

Bà Bùi Thị Thùy, 54 tuổi, sống cạnh ngôi mộ cho biết di tích từng nằm trong một nghĩa trang rộng lớn. Sau khi về khai hoang và dựng nhà, gia đình bà đã thu hẹp diện tích nghĩa trang. Ban đầu, gia đình giữ lại ngôi mộ vì nghĩ đó là mộ của một người lính tử trận.

Hơn chục năm trước, khi một nấm mộ nhỏ hơn bị chuột phá hoại, gia đình bà đã dùng xi măng đắp lại, thường xuyên quét vôi, thắp hương và chưng hoa vào các dịp rằm, mùng một âm lịch. Bà Thùy chia sẻ rằng rất bất ngờ khi biết ngôi mộ cổ này gắn liền với một vị quan thời phong kiến.

UBND phường 11 đã thực hiện nhiều biện pháp để bảo vệ di tích, bao gồm lắp cửa sắt, giải quyết tình trạng lấn chiếm không gian và xây thêm tường gạch. Địa phương cũng thường xuyên dọn dẹp, vệ sinh khu mộ, tạo điều kiện cho các hoạt động nghiên cứu về kiến trúc, lịch sử và giáo dục cộng đồng.

Ngôi mộ cổ của vị quan Binh Bộ Kiểm Duyệt Ty không chỉ là một di tích lịch sử mà còn là một minh chứng sống động về nghệ thuật xây dựng mộ phần thời phong kiến. Công trình kiến trúc độc đáo này góp phần làm phong phú thêm di sản văn hóa của TP.HCM, giúp thế hệ sau hiểu thêm về quá khứ oai hùng của vùng đất này.