Nhà nước độc quyền điện hạt nhân: Thủ tướng quy định cơ chế đầu tư "đặc thù

Dự án Luật Điện lực (sửa đổi) đề xuất giao quyền cho Nhà nước độc quyền đầu tư và Thủ tướng quy định cơ chế riêng để triển khai điện hạt nhân, một dự án quan trọng liên quan đến an ninh quốc gia.

Nhà nước độc quyền điện hạt nhân: Thủ tướng quy định cơ chế đầu tư "đặc thù

Dự án Luật Điện lực (sửa đổi), được trình bày trước Quốc hội mới đây, đã có nội dung mới liên quan đến điện hạt nhân. Theo đó, Chính phủ đề xuất Nhà nước độc quyền trong đầu tư, xây dựng nhà máy điện hạt nhân, coi đây là dự án trọng yếu ảnh hưởng đến an ninh quốc gia.

Quy hoạch phát triển điện hạt nhân sẽ đồng bộ với quy hoạch điện lực quốc gia, đảm bảo mục tiêu an ninh cung cấp điện. Việc đầu tư, xây dựng, vận hành và chấm dứt hoạt động nhà máy điện hạt nhân phải tuân thủ quy định của Luật Năng lượng nguyên tử và các văn bản liên quan. Các dự án điện hạt nhân phải sử dụng công nghệ hiện đại, đã được kiểm chứng.

Nhà nước độc quyền điện hạt nhân: Thủ tướng quy định cơ chế đầu tư "đặc thù

Điểm đặc biệt trong dự thảo là quy định trao cho Thủ tướng quyền thiết lập cơ chế "đặc thù" để triển khai đầu tư, xây dựng và vận hành nhà máy điện hạt nhân. Điều này nhằm đảm bảo tính linh hoạt, phù hợp với tình hình kinh tế, xã hội từng thời kỳ.

Ngoài điện hạt nhân, dự thảo luật còn đề cập đến các lĩnh vực khác do Nhà nước độc quyền đầu tư, bao gồm: nhà máy thủy điện đa mục tiêu, các dự án nguồn, lưới điện khẩn cấp hoặc dự án cấp điện áp 220 kV trở lên; vận hành lưới truyền tải (trừ dự án tư nhân đầu tư) và điều độ hệ thống điện.

Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đánh giá cao việc Dự án Luật Điện lực (sửa đổi) đề cập đến điện hạt nhân, nhưng cũng lưu ý cần nghiên cứu kỹ lưỡng và làm rõ thẩm quyền của Thủ tướng trong việc quy định cơ chế "đặc thù".

Ủy ban này đề nghị cơ quan soạn thảo báo cáo cấp có thẩm quyền về mức độ quy định phát triển điện hạt nhân, đồng thời chỉnh lý nội dung về cơ chế "đặc thù" cho phù hợp với quy định của Luật Tổ chức Chính phủ và Quy định về ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Dự thảo luật cũng đề cập đến việc điều chỉnh giá điện theo thị trường, với cơ cấu biểu giá hợp lý hơn, nhằm giảm dần và tiến tới xóa bỏ bù chéo giữa các nhóm khách hàng dùng điện và vùng miền. Giá điện cũng đảm bảo không phân biệt đối xử giữa các đơn vị điện lực.

Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường yêu cầu làm rõ việc cụ thể hóa các chính sách về giá điện và minh bạch các thành phần của giá điện, tránh hạch toán các khoản hỗ trợ vào giá điện chung.

Dự thảo luật cũng khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo, nhất là điện gió ngoài khơi. Cơ quan thẩm tra đề nghị bổ sung các chính sách ưu tiên với dự án tích hợp hệ thống pin lưu trữ và nhà máy điện ảo để tăng tích hợp năng lượng tái tạo vào hệ thống.

Ngân hàng Thế giới ước tính tiềm năng điện gió ngoài khơi của Việt Nam khoảng 600 GW, có thể đóng góp 12% tổng sản lượng điện quốc gia vào năm 2035. Tuy nhiên, hiện tại chưa có dự án điện gió ngoài khơi nào được triển khai.

Để phát triển điện gió ngoài khơi, giới chuyên gia cho rằng cần có cơ chế đặc thù. Dự thảo luật giao Bộ Công Thương báo cáo Chính phủ các thủ tục cần thiết để đề xuất Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) thí điểm làm điện gió ngoài khơi.

Việt Nam đang nỗ lực đa dạng hóa nguồn năng lượng, trong đó điện hạt nhân và năng lượng tái tạo được coi là những nguồn năng lượng quan trọng. Dự án Luật Điện lực (sửa đổi) nhằm tạo cơ sở pháp lý cho các hoạt động này, đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững.