Phế tích tháp Đại Hữu: Căn cứ quân sự quan trọng của nhà Tây Sơn được hé lộ

Quá trình khai quật khảo cổ đợt 2 tại phế tích tháp Đại Hữu đã cho thấy đây là một căn cứ quân sự có vai trò trọng yếu của nhà Tây Sơn. Các phát hiện về quy mô kiến trúc, hiện vật và niên đại của di tích này đã mang đến nhiều thông tin giá trị về lịch sử của thời đại Tây Sơn.

Phế tích tháp Đại Hữu: Căn cứ quân sự quan trọng của nhà Tây Sơn được hé lộ

Kết quả khai quật khảo cổ đợt 2 tại phế tích tháp Đại Hữu ở huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định đã tiết lộ những bằng chứng quan trọng về vai trò quân sự của di tích này trong thời đại nhà Tây Sơn. Dưới sự chủ trì của TS Phạm Văn Triệu - Viện Khảo cổ học Việt Nam, cuộc khai quật đã làm sáng tỏ thêm về quy mô kiến trúc, hiện vật và niên đại của phế tích tháp Đại Hữu.

Phế tích tháp Đại Hữu được xây dựng trên đỉnh núi với bề mặt là đá. Trước khi thi công, người Chăm đã đục những tảng đá để tạo mặt bằng ổn định. Một lớp đất mỏng được đầm chặt để làm nền móng cho công trình kiến trúc này. Hệ thống móng tháp được xây dựng bằng nhiều loại vật liệu khác nhau, bao gồm gạch, đá ong, đá hoa cương và đá cát kết.

Phế tích tháp Đại Hữu: Căn cứ quân sự quan trọng của nhà Tây Sơn được hé lộ

Theo TS Phạm Văn Triệu, cuộc khai quật đã xuất lộ toàn bộ phần thân tháp, nền móng tiền sảnh phía Đông, nền móng chân đế phía Bắc, một phần nền móng chân đế phía Nam và Tây. Trong quá trình khai quật, các chuyên gia đã phát hiện 156 hiện vật đá với nhiều loại hình và kích thước khác nhau.

Chất liệu của các hiện vật đá tại phế tích tháp Đại Hữu bao gồm đá cát kết, đá hoa cương và đá ong. Trong số đó, những hiện vật được trang trí chủ yếu được chạm khắc trên đá cát kết, bao gồm các loại hình bệ thờ, mảnh minh văn, lá nhĩ đá, đá trang trí điểm góc, phù điêu trang trí hình người và động vật, cũng như phù điêu hình cánh sen.

Về quy mô kiến trúc, tháp Đại Hữu có bình đồ hình vuông với cửa ra vào phía Đông và hệ thống cửa giả. So sánh với các tháp Chăm Pa khác, tháp Đại Hữu có quy mô lớn hơn về bình diện. Song song đó, các chuyên gia cũng phát hiện những mảnh gốm gia dụng có niên đại khoảng thế kỷ 17 - 18, phản ánh sự hiện diện của quân đội nhà Tây Sơn tại khu vực này.

Kết hợp với các minh văn đã được phát hiện, các chuyên gia ước tính niên đại của phế tích tháp Đại Hữu khoảng giữa thế kỷ 13. Vào giai đoạn cuối thế kỷ 18, khi nhà Tây Sơn xây dựng thành Chánh Mẫn dưới chân đỉnh núi Đất, khu vực phế tích tháp Đại Hữu đã trở thành một căn cứ quân sự quan trọng.

Phó Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch Bình Định, ông Huỳnh Văn Lợi, cho biết quá trình khai quật đã phát hiện nền móng, hiện vật rất có giá trị, vượt trội so với các di tích và tháp khác trên địa bàn. Những hiện vật này đang được bảo quản và nghiên cứu để bổ sung vào hệ thống hiện vật Chăm của tỉnh.

Phế tích tháp Đại Hữu là một di tích lịch sử - văn hóa có giá trị của tỉnh Bình Định. Việc khai quật khảo cổ đã cung cấp thêm thông tin quan trọng về kiến trúc, niên đại và vai trò quân sự của di tích này trong thời đại nhà Tây Sơn. Những phát hiện mới này đóng góp vào sự hiểu biết của chúng ta về lịch sử và văn hóa của vùng đất miền Trung Việt Nam.

Phế tích tháp Đại Hữu là một điểm đến hấp dẫn đối với những người đam mê lịch sử và khảo cổ học. Di tích này cũng có tiềm năng lớn về du lịch, giúp du khách tìm hiểu thêm về di sản văn hóa phong phú của Bình Định và Việt Nam.

Chính quyền và người dân Bình Định cần tiếp tục bảo vệ và tôn tạo phế tích tháp Đại Hữu. Di tích này không chỉ là một minh chứng cho lịch sử hào hùng của dân tộc, mà còn là một tài sản văn hóa vô giá cần được gìn giữ và phát huy giá trị cho các thế hệ tương lai.