Phế tích tháp Đại Hữu: Di sản lịch sử hấp dẫn ở Bình Định

Qua hai đợt khai quật, phế tích tháp Đại Hữu đã lộ diện toàn bộ kiến trúc và cung cấp nhiều hiện vật quý giá, hé mở những trang sử phong phú của vùng đất Bình Định.

Phế tích tháp Đại Hữu: Di sản lịch sử hấp dẫn ở Bình Định

Phế tích tháp Đại Hữu tọa lạc trên đỉnh núi Đất ở thôn Chánh Mẫn, xã Cát Nhơn, huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định. Ngôi tháp này có ý nghĩa lịch sử và văn hóa đặc biệt, là minh chứng cho sự phát triển rực rỡ của nền văn hóa Chămpa trong quá khứ.

Sau hai đợt khai quật, phế tích tháp Đại Hữu đã xuất lộ toàn bộ phần thân tháp, nền móng và nhiều hiện vật giá trị. Tháp có bình đồ hình vuông với mỗi cạnh dài 9 m, tạo nên một không gian bên trong rộng lớn.

Phế tích tháp Đại Hữu: Di sản lịch sử hấp dẫn ở Bình Định

Nền móng của tháp là một khối vuông lớn, mỗi cạnh dài tới 12,7 m. Đây là nền tảng vững chắc cho toàn bộ kết cấu tháp, giúp tháp đứng vững qua bao thăng trầm của thời gian.

Tháp Đại Hữu có cửa ra vào chính hướng về phía Đông, cùng với đó là hệ thống cửa giả tạo nên sự cân đối và hài hòa trong kiến trúc. Bình diện tháp Đại Hữu có quy mô lớn so với nhiều tháp Chămpa khác, phản ánh trình độ xây dựng cao của người Chăm cổ.

Phế tích tháp Đại Hữu: Di sản lịch sử hấp dẫn ở Bình Định

Chính giữa lòng tháp là hố thiêng, một kiến trúc trung tâm thường thấy trong các ngôi tháp Chămpa. Theo các nhà khảo cổ học, hố thiêng này nằm dưới nền gạch kiến trúc tháp, có ý nghĩa tâm linh đặc biệt.

Quá trình khai quật cho thấy, người Chăm đã đục tảng đá trên đỉnh núi Đất để tạo mặt bằng xây dựng tháp. Họ phủ một lớp đất mỏng đầm nện chặt để ổn định nền móng, sau đó mới tiến hành xây gạch và đá lên.

Phế tích tháp Đại Hữu: Di sản lịch sử hấp dẫn ở Bình Định

Dựa vào kết quả khai quật và so sánh với các di tích Chămpa khác, các nhà nghiên cứu ước tính phế tích tháp Đại Hữu được xây dựng vào khoảng giữa thế kỷ 13. Trong quá trình khai quật, các nhà khảo cổ còn phát hiện những mảnh gốm gia dụng có niên đại khoảng thế kỷ 17-18.

Những hiện vật này có liên quan đến thành Chánh Mẫn được nhà Tây Sơn xây dựng dưới chân núi Đất. Điều này cho thấy, vào giai đoạn cuối thế kỷ 18, khu vực phế tích tháp Đại Hữu là một căn cứ quân sự quan trọng của nhà Tây Sơn.

Phế tích tháp Đại Hữu: Di sản lịch sử hấp dẫn ở Bình Định

Việc khai quật phế tích tháp Đại Hữu đã mang lại nhiều hiện vật quý giá cho kho tàng lịch sử Việt Nam. Trong đó, có 156 hiện vật bằng đá với nhiều loại hình và kích thước khác nhau, cùng với 522 hiện vật chất liệu đất nung.

Đáng chú ý nhất là bức tượng sư tử bằng đá được phát hiện trong quá trình khai quật. Bức tượng này có kích thước lớn, được chạm khắc tinh xảo, thể hiện sự điêu luyện trong kỹ thuật tạo hình của người Chăm cổ.

Phế tích tháp Đại Hữu: Di sản lịch sử hấp dẫn ở Bình Định

Với giá trị lịch sử và văn hóa đặc biệt, phế tích tháp Đại Hữu đã trở thành một điểm du lịch hấp dẫn ở Bình Định. Du khách có thể đến đây để chiêm ngưỡng kiến trúc độc đáo của tháp, tìm hiểu về nền văn hóa Chămpa rực rỡ và cảm nhận vẻ đẹp kỳ vĩ của cảnh quan thiên nhiên xung quanh.

Việc tiếp tục khai quật, nghiên cứu và bảo tồn phế tích tháp Đại Hữu sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về quá khứ huy hoàng của vùng đất Bình Định, góp phần làm phong phú thêm di sản văn hóa Việt Nam và thúc đẩy phát triển du lịch bản địa.

Phế tích tháp Đại Hữu: Di sản lịch sử hấp dẫn ở Bình Định