Quy định "made in Vietnam": Kỳ vọng chưa thành hiện thực sau 6 năm

Sự chậm trễ trong việc xây dựng quy định "made in Vietnam" đã vô tình tiếp tay cho những hành vi sản xuất hàng giả, hàng nhái. Bài viết sẽ đi sâu tìm hiểu nguyên nhân, khó khăn và những tác động của sự chậm trễ này.

Quy định "made in Vietnam": Kỳ vọng chưa thành hiện thực sau 6 năm

Ý tưởng xây dựng quy định hàng "made in Vietnam" được Bộ Công Thương đưa ra từ năm 2018, sau vụ lùm xùm hải quan điều tra nguồn gốc xuất xứ hàng hóa của Asanzo. Tuy nhiên, sau 6 năm, quy định này vẫn chưa thể ban hành, khiến cho thị trường hàng hóa Việt Nam trở nên hỗn loạn và thiếu minh bạch.

Một trong những vướng mắc chính khiến việc xây dựng tiêu chí xuất xứ hàng hóa cho hàng sản xuất tại Việt Nam vẫn "tắc" là bởi chưa có quy định về tiêu chí, điều kiện để doanh nghiệp xác định, thể hiện hàng hóa trên bao bì là "sản phẩm của Việt Nam" hay "sản xuất tại Việt Nam".

Ban đầu, Bộ Công Thương đề xuất xây dựng thông tư "sản xuất tại Việt Nam". Nhưng khi đưa ra lấy ý kiến các bộ, ngành, nội dung thông tư lại phát sinh các chính sách vượt thẩm quyền của Bộ. Vì vậy, Bộ Công Thương đã xin chuyển hướng sang xây dựng nghị định "sản xuất tại Việt Nam".

Tuy nhiên, Nghị định 111/2021/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định 43/2017/NĐ-CP về nhãn hàng hóa đã đưa vào quy định về cách ghi nhãn hàng hóa. Điều này khiến cho việc xây dựng văn bản "sản xuất tại Việt Nam" ở cấp nghị định trở nên không còn cần thiết.

Quy định ở cấp thông tư về hàng hóa "sản xuất tại Việt Nam" sẽ mang tính pháp lý chặt chẽ hơn quy định hiện nay với hàng trong nước. Điều này tiềm ẩn rủi ro pháp lý, dễ vấp phải phản ứng tiêu cực từ doanh nghiệp.

Ngoài ra, thực tế hiện nay, khi thông tư chưa được ban hành, doanh nghiệp vẫn đang thực hiện xác định hàng hóa sản xuất tại Việt Nam theo nguyên tắc của Nghị định 111. Nếu quy định mới được ban hành, doanh nghiệp sẽ phải thay đổi cách xác định, tiềm ẩn chi phí tuân thủ không nhỏ.

Quy định "made in Vietnam" nếu được ban hành sẽ tác động rất lớn đến doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ lẻ. Các doanh nghiệp sẽ phải có hệ thống sổ sách kế toán để theo dõi nguồn gốc xuất xứ của từng linh kiện, nguyên liệu, gây khó khăn và tốn kém.

Việc ban hành quy định mới trong bối cảnh nền kinh tế đang khó khăn được xem là không phù hợp, sẽ làm tăng thêm gánh nặng cho doanh nghiệp.

Sự chậm trễ trong việc ban hành quy định "made in Vietnam" đã tạo điều kiện cho nhiều hành vi gian lận xuất xứ hàng hóa, ảnh hưởng đến quyền lợi của người tiêu dùng và gây mất cân bằng thị trường.

Người tiêu dùng có thể mua phải hàng giả, hàng nhái, được gắn mác "made in Vietnam" đánh lừa. Trong khi đó, các doanh nghiệp làm ăn chân chính sẽ bị cạnh tranh không lành mạnh.

Sự chậm trễ trong việc xây dựng quy định hàng "made in Vietnam" là một vấn đề đáng quan tâm, cần được giải quyết sớm. Bộ Công Thương cùng các cơ quan liên quan cần khẩn trương nghiên cứu, xử lý những vướng mắc về thẩm quyền và ban hành quy định này theo thẩm quyền tại thời điểm thích hợp.

Việc ban hành quy định "made in Vietnam" minh bạch sẽ giúp bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, khuyến khích doanh nghiệp sản xuất trong nước phát triển, đồng thời giảm thiểu tình trạng gian lận xuất xứ hàng hóa.