Rủi ro tiềm ẩn về an sinh xã hội từ việc tăng thuế thuốc lá

Việc tăng thuế thuốc lá được cân nhắc như một biện pháp nhằm giảm tiêu thụ thuốc lá và bổ sung nguồn thu cho ngân sách. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rằng việc tăng thuế đột ngột có thể gây ra những tác động tiêu cực đến an sinh xã hội.

Rủi ro tiềm ẩn về an sinh xã hội từ việc tăng thuế thuốc lá

#### Tác động đến người lao động và nông dân

Rủi ro tiềm ẩn về an sinh xã hội từ việc tăng thuế thuốc lá

Đại biểu Quốc hội Tráng A Dương cho rằng chính sách tăng thuế cần xem xét đến tác động đối với người lao động trong ngành thuốc lá và người nông dân trồng cây thuốc lá. Ông chỉ ra rằng trồng thuốc lá là sinh kế chính của nhiều người dân ở những vùng có ít lựa chọn trồng trọt khác. Việc tăng thuế sẽ dẫn đến giảm nhu cầu sản xuất thuốc lá, ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập của những nhóm đối tượng này.

Đồng quan điểm, Đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chuyển đổi sang các hoạt động sản xuất khác để người dân vẫn có nguồn sinh kế ổn định. Ông cho rằng cải cách thuế chỉ thực sự hiệu quả khi giải quyết được bài toán này.

Rủi ro tiềm ẩn về an sinh xã hội từ việc tăng thuế thuốc lá

#### Gia tăng buôn lậu thuốc lá

Các chuyên gia cũng lo ngại về vấn đề buôn lậu thuốc lá khi tăng thuế. Việt Nam có đường biên giới dài giáp với các nước láng giềng, trong đó một số quốc gia không quản lý chặt chẽ việc nhập khẩu thuốc lá. Việc tăng thuế đột ngột có thể tạo động lực cho các đối tượng buôn lậu lợi dụng chênh lệch giá để tuồn thuốc lá lậu vào Việt Nam.

Đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường dự đoán với mức tăng thuế đột ngột như đề xuất, thất thu thuế có thể lên tới 15-17 nghìn tỷ đồng do buôn lậu. Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đánh giá tác động đến buôn lậu thuốc lá khi thực hiện tăng thuế.

#### Thu hẹp mục tiêu giảm sử dụng thuốc lá

Mặc dù mục tiêu lâu dài của việc tăng thuế thuốc lá là giảm tiêu thụ thuốc lá, song các chuyên gia cho rằng nếu chỉ dựa vào biện pháp kinh tế này sẽ không hiệu quả.

Đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường cho rằng tăng thuế phải đi đôi với các hoạt động tuyên truyền để nâng cao nhận thức về tác hại của thuốc lá, đồng thời kết hợp với các biện pháp hành chính khác để hạn chế tiếp cận thuốc lá. Ông cho rằng đây là giải pháp toàn diện để đạt được mục tiêu giảm tiêu thụ thuốc lá.

#### Kinh nghiệm từ Malaysia

Một minh chứng rõ ràng cho việc tăng thuế không phải là giải pháp hiệu quả là trường hợp của Malaysia. Mặc dù chính phủ nước này đã tăng thuế để hạn chế hút thuốc, song tình trạng buôn lậu thuốc lá đã tăng mạnh, dẫn đến số lượng người tiếp cận được thuốc lá bất hợp pháp vẫn cao.

Theo ông Pankajkumar, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Dữ liệu đo lường và Thông tin tại Malaysia, hoạt động buôn bán thuốc lá bất hợp pháp ở Malaysia đã gia tăng đến mức chiếm gần 2/3 tổng số thuốc lá bán ra. Việc này đi ngược lại mục tiêu giảm tỉ lệ hút thuốc của chính phủ Malaysia.

#### Lộ trình tăng thuế thận trọng

Dựa trên những phân tích trên, các chuyên gia cho rằng Việt Nam cần cân nhắc lộ trình tăng thuế thận trọng. Việc tăng thuế đột ngột có thể dẫn đến những hậu quả tiêu cực đối với an sinh xã hội, khuyến khích buôn lậu và thu hẹp mục tiêu giảm tiêu thụ thuốc lá. Thay vào đó, cần kết hợp nhiều biện pháp song song, bao gồm tăng thuế, tuyên truyền và các biện pháp hành chính để đạt hiệu quả lâu dài.