Rút Bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần: Đề xuất phương án cân bằng

Trong bối cảnh tình trạng rút BHXH một lần tăng đột biến, nhiều chuyên gia và đại biểu Quốc hội đã đưa ra các phương án khác nhau nhằm giải quyết vấn đề này. Bên cạnh hai phương án đang trình Quốc hội, một phương án khác được đề xuất, đó là chỉ cho phép rút phần đóng của người lao động, đảm bảo chính sách an sinh xã hội.

Rút Bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần: Đề xuất phương án cân bằng

Kể từ đầu năm 2023, khi thông tin về dự kiến sửa đổi Luật BHXH được công bố, nhiều người lao động chưa hiểu hết chính sách đã ồ ạt rút BHXH một lần. Theo thống kê từ BHXH Việt Nam, đến nay, cả nước có gần 595.000 người đã rút BHXH một lần, tăng 3,8% so với cùng kỳ năm ngoái. Đáng chú ý, 78% lao động rút BHXH lần này nằm trong độ tuổi từ 20 đến dưới 40 tuổi, và 98% rời khỏi hệ thống an sinh xã hội sau chỉ 1 năm nghỉ việc.

Những người lao động chọn rút BHXH một lần chủ yếu làm việc trong các doanh nghiệp, đặc biệt là khối FDI. Hầu hết đều cho biết họ hiểu rõ chính sách an sinh xã hội và muốn được hưởng lương hưu, nhưng vì điều kiện kinh tế khó khăn nên buộc phải rút BHXH một lần.

Để giải quyết tình trạng trên, cơ quan soạn thảo Dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) đã đưa ra hai phương án.

Phương án một: Người tham gia BHXH trước ngày 1/7/2025, nếu sau 12 tháng không đóng BHXH bắt buộc hoặc tự nguyện, trong khi thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm, sẽ được rút một lần.

Phương án hai: Lao động chưa đóng BHXH đủ 20 năm, sau 12 tháng không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc hoặc tự nguyện, được giải quyết tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào Quỹ Hưu trí tử tuất. Số còn lại sẽ được bảo lưu để hưởng chế độ khi quay lại hệ thống an sinh xã hội.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia và đại biểu Quốc hội còn băn khoăn về hai phương án này. Chuyên gia lao động Nguyễn Thị Lan Hương cho rằng không nên cho lao động rút BHXH một lần vì sẽ ảnh hưởng đến chính sách an sinh xã hội. Tuy nhiên, vì nhiều lao động hiện đang gặp khó khăn, nên có thể cân nhắc cho phép rút một phần không quá 50%, còn lại bảo lưu để tái tham gia và hướng tới hưởng lương hưu khi hết tuổi lao động.

Một chuyên gia khác trong lĩnh vực lao động tiền lương đề xuất một phương án thứ ba. Theo đó, chỉ cho phép người lao động rút toàn bộ phần đóng của mình, còn phần do cơ quan, doanh nghiệp đóng thì giữ lại. Phần tiền này sẽ được BHXH sử dụng để chi trả trợ cấp cho người lao động sau này nếu không đủ điều kiện hưởng lương hưu.

Phương án cho người lao động rút hết BHXH một lần bị nhiều chuyên gia phản đối vì sẽ làm mất đi tính an sinh của BHXH, người lao động có thể không có đủ tiền để trang trải cuộc sống khi về già.

Phương án rút 50% được nhiều ý kiến cho là phù hợp vì vừa giữ chân người lao động ở lại hệ thống BHXH, vừa đảm bảo một phần tiền tích lũy cho tương lai.

Phương án thứ ba giữ lại phần đóng của doanh nghiệp cho người lao động giúp đảm bảo chính sách an sinh xã hội, đồng thời tăng cường trách nhiệm của doanh nghiệp trong hỗ trợ người lao động. Tuy nhiên, cần có quy định rõ ràng về cách thức chi trả trợ cấp cho những trường hợp không đủ điều kiện hưởng lương hưu.

Nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội, ông Bùi Sỹ Lợi, cho rằng nên tiếp tục nghiên cứu vấn đề rút BHXH một lần sau khi cải cách tiền lương để có phương án phù hợp nhất, đảm bảo vừa cân đối chính sách an sinh vừa đáp ứng nhu cầu của người lao động.

Vấn đề rút BHXH một lần vẫn là bài toán khó, đòi hỏi sự cân bằng giữa chính sách an sinh xã hội và nhu cầu của người lao động. Các phương án trên đều có ưu và nhược điểm riêng, cần thảo luận kỹ lưỡng và tìm ra phương án tối ưu nhất.