Thừa Thiên Huế: Hành trình gian nan để trở thành thành phố trực thuộc trung ương

Từ mơ ước trở thành thành phố trực thuộc trung ương từ năm 1996, Thừa Thiên Huế đã trải qua hành trình dài 29 năm với nhiều lần lỡ hẹn và những khó khăn thách thức cho đến khi hiện thực hóa mục tiêu vào năm 2025.

Thừa Thiên Huế: Hành trình gian nan để trở thành thành phố trực thuộc trung ương

Năm 1989, tỉnh Thừa Thiên Huế được thành lập sau khi chia tách từ tỉnh Bình Trị Thiên. Ngay sau đó, tỉnh đã bắt tay vào xây dựng cơ sở hạ tầng đô thị, chủ yếu là trung tâm TP Huế dọc hai bờ sông Hương. Với hệ thống công trình kiến trúc Pháp và di tích triều Nguyễn được thừa hưởng, cộng với việc mở rộng đô thị về phía Nam, TP Huế nhanh chóng trở thành đô thị loại I trực thuộc tỉnh đầu tiên của Việt Nam.

Cùng với Hà Nội và Sài Gòn, TP Huế được xem là một trong ba trung tâm đô thị lớn của cả nước. Tuy nhiên, khi ấy, TP Đà Nẵng, nằm ngay cạnh Huế, còn thuộc tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng và chưa phát triển. Thủ tướng Võ Văn Kiệt khi đó mong muốn tỉnh Thừa Thiên Huế sẽ trở thành thành phố trực thuộc Trung ương, trung tâm giáo dục, y tế, văn hóa lớn của toàn quốc.

Thừa Thiên Huế: Hành trình gian nan để trở thành thành phố trực thuộc trung ương

Năm 1996, với định hướng trên, tỉnh Thừa Thiên Huế trình Chính phủ và Quốc hội đề án trở thành thành phố trực thuộc trung ương. Tuy nhiên, tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa 9, chỉ 48% đại biểu tán thành đề án. Nhiều đại biểu băn khoăn về sự chênh lệch giữa TP Huế với cơ sở hạ tầng đô thị phát triển và hai huyện miền núi Nam Đông, A Lưới cùng vùng nông thôn đi lại khó khăn.

Trước đề xuất tách TP Huế ra khỏi tỉnh Thừa Thiên Huế để trở thành thành phố trực thuộc trung ương, tỉnh đã kiên quyết không đồng ý. Quan điểm của tỉnh là TP Huế không thể tách rời khỏi tỉnh Thừa Thiên Huế và toàn tỉnh phải trở thành thành phố trực thuộc Trung ương.

Thừa Thiên Huế: Hành trình gian nan để trở thành thành phố trực thuộc trung ương

Sau lần đầu lỡ hẹn, Thừa Thiên Huế vẫn quyết tâm theo đuổi mục tiêu lên thành phố trực thuộc trung ương. Tuy nhiên, cơn lũ lịch sử tháng 11/1999 đã khiến cả tỉnh chìm trong biển nước, gây thiệt hại nặng nề về người và cơ sở hạ tầng, kinh tế. Tốc độ phát triển của tỉnh bị kéo lùi, mục tiêu lên thành phố trực thuộc trung ương trở nên khó khăn hơn.

Năm 2009, Bộ Chính trị đưa ra kết luận 48 về việc xây dựng tỉnh Thừa Thiên Huế trở thành thành phố trực thuộc trung ương trong những năm tới. Địa phương phấn khởi đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển kinh tế. Tuy nhiên, các tiêu chí để lên thành phố trực thuộc trung ương khi đó đã định hình rõ, Thừa Thiên Huế vẫn chưa đạt được một số tiêu chí quan trọng như mật độ dân cư vùng lõi, thu nhập bình quân đầu người, cân đối thu chi ngân sách.

Thừa Thiên Huế: Hành trình gian nan để trở thành thành phố trực thuộc trung ương

Năm 2014, Thừa Thiên Huế tiếp tục trình đề án lên thành phố trực thuộc trung ương. Chính phủ đã không trình đề án này lên Quốc hội do các tiêu chí không đạt.

Năm 2019, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 54 xác định rõ mục tiêu đưa tỉnh Thừa Thiên Huế trở thành thành phố trực thuộc Trung ương vào năm 2025 trên cơ sở bảo tồn và phát huy giá trị di sản cố đô và bản sắc văn hóa Huế. Quốc hội cũng thông qua cơ chế đặc thù, cho phép Thừa Thiên Huế giữ lại 100% phí tham quan di tích để trùng tu di tích lịch sử - văn hóa trên địa bàn.

Thừa Thiên Huế: Hành trình gian nan để trở thành thành phố trực thuộc trung ương

Với nghị quyết này và cơ chế đặc thù, Thừa Thiên Huế đã tập trung đầu tư vào hạ tầng đô thị, chỉnh trang đô thị và giải quyết một số vấn đề bức xúc, như di dân khỏi di tích Thượng Thành và khỏi khu vực di tích.

Hiện nay, tỉnh Thừa Thiên Huế đã khắc phục hầu hết các trở ngại và đáp ứng đủ các tiêu chí để trở thành thành phố trực thuộc trung ương. Theo ông Phan Ngọc Thọ, nguyên Chủ tịch tỉnh Thừa Thiên Huế, cơ sở hạ tầng đô thị đã được xây dựng trong nhiều năm qua, trong đó có việc đưa huyện A Lưới thoát khỏi danh sách 74 huyện nghèo của cả nước.

Thừa Thiên Huế: Hành trình gian nan để trở thành thành phố trực thuộc trung ương

Tại kỳ họp thứ 8 sắp tới, Quốc hội khóa 15 dự kiến sẽ thông qua việc đưa Thừa Thiên Huế trở thành thành phố trực thuộc trung ương vào năm 2025, đánh dấu sự thành công của hành trình dài 29 năm với bao nhiêu khó khăn, nỗ lực và niềm tin không ngừng.