Ủy ban Kinh tế Quốc hội lưu ý hiệu quả tài chính của dự án đường sắt tốc độ cao

Ủy ban Kinh tế Quốc hội vừa hoàn thành báo cáo thẩm tra chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam, nêu nhiều vấn đề cần làm rõ về hiệu quả tài chính, giá vé và phương án kỹ thuật.

Ủy ban Kinh tế Quốc hội lưu ý hiệu quả tài chính của dự án đường sắt tốc độ cao

Ủy ban Kinh tế Quốc hội yêu cầu làm rõ phương pháp tính giá vé của dự án, đặc biệt là so sánh với giá vé máy bay để đảm bảo hiệu quả kinh tế. Báo cáo tiền khả thi của Bộ Giao thông Vận tải nêu mức giá vé dự kiến bằng 60-70% giá vé máy bay cho tuyến đường sắt tốc độ cao, tuy nhiên cơ sở tính toán này vẫn chưa được minh bạch.

Ngoài ra, Ủy ban cũng đề nghị rà soát khả năng ảnh hưởng của tuyến đường sắt tốc độ cao đến các hãng hàng không và cảng hàng không, đặc biệt là những chặng bay quãng ngắn như Hà Nội - Vinh hoặc TP.HCM - Nha Trang.

Ủy ban Kinh tế Quốc hội lưu ý hiệu quả tài chính của dự án đường sắt tốc độ cao

Ủy ban Kinh tế cũng lưu tâm đến khả năng bù lỗ của ngân sách nhà nước trong tương lai cho hoạt động kinh doanh vận tải của dự án đường sắt tốc độ cao.

Về phương án kỹ thuật, Ủy ban Kinh tế hoài nghi về tính khả thi của việc khai thác chung tàu khách và tàu hàng trên cùng tuyến với tốc độ thiết kế 350 km/h. Họ cho rằng phương án này chưa có tiền lệ trên thế giới và cần xem xét kỹ lưỡng rủi ro có thể xảy ra.

Ủy ban cũng yêu cầu làm rõ hướng tuyến đi qua tỉnh Nam Định để đảm bảo hiệu quả dự án và bảo vệ môi trường. Ngoài ra, cơ quan soạn thảo cần đánh giá kỹ lưỡng hiệu quả, thời điểm và thời gian nâng cấp tuyến đường sắt hiện hữu để vận chuyển hàng hóa và khách du lịch chặng ngắn.

Ủy ban Kinh tế nhấn mạnh rằng dự án đường sắt tốc độ cao có tổng mức đầu tư rất lớn, lên tới 67,34 tỷ USD, gấp nhiều lần các dự án trọng điểm khác của Việt Nam. Trong khi đó, nguồn lực đầu tư công giai đoạn 2026-2030 là rất hạn chế.

Ủy ban đề nghị xem xét thận trọng kế hoạch đầu tư công trung hạn và khả năng đáp ứng của ngân sách. Cơ quan soạn thảo cần làm rõ phương án chi trả cho chi phí vận hành và bảo trì hàng năm dự kiến sẽ vượt quá 1 tỷ USD.

Ủy ban Kinh tế cũng lưu ý những khó khăn có thể xảy ra trong quá trình triển khai dự án, đặc biệt là đảm bảo tiến độ đề ra. Họ dẫn chứng các dự án trọng điểm trước đây thường gặp phải vấn đề chậm tiến độ và tăng tổng mức đầu tư do dự toán chưa sát thực tế và phương án thực hiện thiếu tính khả thi.

Ủy ban yêu cầu cơ quan soạn thảo đánh giá đầy đủ hơn về khả năng giải ngân, sự cân đối và hiệu quả trong phân bổ nguồn lực, cũng như các rủi ro tiềm ẩn như thiếu nguyên vật liệu và tăng giá.

Ủy ban Kinh tế Quốc hội đưa ra nhiều khuyến nghị về chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam, tập trung vào các vấn đề hiệu quả tài chính, giá vé, phương án kỹ thuật và khả năng đáp ứng ngân sách. Những vấn đề này cần được làm rõ trước khi trình Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư chính thức.