Xuất khẩu chè giảm mạnh năm 2023, nguyên nhân do đâu?

Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, xuất khẩu chè năm 2023 ước đạt 121.000 tấn, giảm 16,9% về lượng và 10,9% về trị giá so với năm 2022. Nguyên nhân chủ yếu là do giá trị phụ thuộc nước ngoài và tình trạng chế biến nông sản còn thấp tại Việt Nam.

Xuất khẩu chè giảm mạnh năm 2023, nguyên nhân do đâu?

Số liệu từ Tổng cục Hải quan cho thấy, xuất khẩu chè năm 2023 ước đạt 121.000 tấn, trị giá 211 triệu USD, giảm đáng kể so với cùng kỳ năm trước. Cụ thể, về lượng, xuất khẩu chè giảm 16,9% và về trị giá giảm 10,9%.

Theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), giá chè xuất khẩu bình quân của Việt Nam chỉ bằng chưa tới 70% so với giá chè xuất khẩu bình quân trên thế giới. Nguyên nhân chính là do chủng loại chè xuất khẩu của Việt Nam hiện nay chủ yếu ở dạng thô, hàm lượng chế biến thấp.

Cục Chất lượng chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết, sự phụ thuộc vào dạng thô của chè xuất khẩu là do nhu cầu tiêu dùng chè trên thế giới đã thay đổi rất nhanh, chuyển từ các sản phẩm chè thông thường sang các sản phẩm chè chế biến sâu, chè đặc sản.

Thực tế, sản phẩm chè xanh vẫn chiếm tới 94% trong tổng khối lượng chè xuất khẩu của Việt Nam. Tuy nhiên, đây là sản phẩm chè cấp thấp nhất, chỉ sử dụng phương pháp sao sấy truyền thống, chưa qua công đoạn chế biến sâu.

Do đó, thị trường xuất khẩu chủ yếu của Việt Nam vẫn là Trung Quốc – đất nước có nhiều nét tương đồng về cách thưởng thức trà với Việt Nam. Tuy nhiên, Trung Quốc chỉ nhập chè khô từ Việt Nam với yêu cầu khá thấp, chủ yếu đảm bảo ngoại hình, độ săn, độ tuyết và an toàn thực phẩm.

Sau khi nhập khẩu, Trung Quốc sẽ chế biến sâu để biến các sản phẩm chè Việt thành thương hiệu chè nổi tiếng của người Trung. Điều này khiến giá trị cây chè Việt Nam không cao.

Để khắc phục tình trạng này, các doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu chè cần đầu tư vào chế biến sâu. Một số doanh nghiệp đã ký kết hợp đồng cung cấp chè cho các công ty lớn như Tân Hiệp Phát, tạo sự ổn định lâu dài cho sản xuất chè.

Tân Hiệp Phát đã đầu tư hệ thống 10 dây chuyền chiết lạnh vô trùng Aseptic để sản xuất Trà Xanh Không Độ. Nguyên liệu chè Thái Nguyên được nhập về để sản xuất thức uống giải khát này, giúp lưu giữ hương thơm, vị chát đặc trưng và các dưỡng chất có lợi cho sức khỏe từ lá chè.

Trà Xanh Không Độ đang được xuất khẩu tới khoảng 20 quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới, trong đó có những thị trường đặc biệt khó tính như Mỹ, Canada, Hà Lan, Úc, Cộng hòa Czech, Hàn Quốc, Singapore. Đây là một ví dụ thành công về chế biến sâu, giúp nâng cao giá trị cho cây chè Việt Nam.

Sự giảm sút trong xuất khẩu chè là lời cảnh tỉnh cho các doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu chè Việt Nam. Để nâng cao giá trị cây chè và đưa sản phẩm chế biến từ cây chè thơm ngon của Việt Nam vươn ra thế giới, cần tập trung vào chế biến sâu, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng toàn cầu.